Siç e dimë prej kohësh, Ukraina është bërë pre e një sulmi tiran dhe të paprovokuar nga Rusia. Shumë civilë dhe ushtarë kanë humbur jetën, ndërkohë që përditshmëria e tyre është kthyer në një kaos të mbushur me dhimbje, frikë dhe bombardime. Mes gjithë këtij kaosi, z. Volodomyr Zelensky ia ka dalë të menaxhojë situatën, duke qëndruar në fushëbetejë dhe duke frymëzuar jo vetëm popullim e patrembur ukrainas, por edhe të gjithë botën.
Por, një tjetër heroinë është Olena, Zonja e Parë e Ukrainës, e cila gjithashtu po qëndron stoike në një situatë të pazakontë. Cila është tani përditshmëria e saj, e sjellim në këtë intervistë, nga Vogue.
Si kanë qenë ditët e para të pushtimit? Çfarë të kujtohet qartësisht?
E mbaj mend shumë mirë fillimin. Ishte një ditë dhe një mbrëmje normale pune; fëmijët ktheheshin nga shkolla, punët e zakonshme të shtëpisë, përgatitja për të nesërmen. Por, sërish ishim të tensionuar. Ishte folur shumë, kudo, për një pushtim të mundshëm, por deri në minutën e fundit, ishte e pamundur të besohej se do të ndodhte, në shekullin e XXI-të, në botën moderne!
U zgjova diku mes orës 4-5 të mëngjesit, për shkak të një zhurme. Nuk e kuptova menjëherë që ishte një shpërthim. Nuk po e kuptoja se çfarë ishte. Burri nuk ishte në shtrat. U ngrita, e pashë menjëherë, të veshur me kostum si zakonisht (kjo ishte hera e fundit që e shihja me kostum, më pas, vetëm me veshje ushtarake). “Filloi!”- kaq tha.
Nuk do të thoja se u përfshiva në panik, ndoshta në konfuzion.
-
- “Ç’duhet të bëjmë me fëmijët?”!
- “Prit” – tha ai, – “do të të njoftoj. Për çdo rast, mblidh sendet thelbësore dhe dokumentet”, – dhe u largua nga shtëpia.
Djali yt është 9 vjec, ndërsa vajza 17, si ua shpjegon atyre ngjarjet që po ndodhnin?
Nuk ka nevojë t’u shpjegoje asgjë. Ata shohin gjithçka, si çdo fëmijë në Ukrainë. Sigurisht, kjo nuk është një ngjarje që fëmijët duhet ta shohin, por ata mbeten të sinqertë, ndaj, nuk mund t’u fshehësh asgjë. Ndaj, strategjia më e mirë, është e vërteta. Pra, kam diskutuar gjithçka me vajzën dhe djalin tim. Jam përpjekur t’u përgjigjem pyetjeve të tyre. Ne flasim shumë, sepse të thuash atë që të dhemb, të mos heshtësh brenda vetes – kjo është një strategji e provuar që funksionon më së miri.
Pa dyshim, së bashku me bashkëshortin, keni menduar për sigurinë e familjes, pasi keni parë dhunën që ushtrohet ndaj qytetarëve ukrainas. A mund ta përshkruash përzierjen e ndjesive personale dhe atyre si qytetare?
Lufta bashkoi menjëherë emocianet personale dhe ato qytetare. Dhe ky është ndoshta gabimi fatal i tiranit që na sulmoi. Ne jemi të gjithë ukrainas fillimisht, dhe më pas gjithçka tjetër. Ai donte të na përçante, të na copëtonte, të provokonte konfrontim të brendshëm, por kjo është e pamundur të ndodhë me ukrainasit. Kur njëri prej nesh torturohet, përdhunohet ose vritet, ne mendojmë se të gjithë jemi duke u torturuar, përdhunuar ose vrarë. Ne nuk kemi nevojë për propagandë për të ndierë ndërgjegjen qytetare, apo për të rezistuar. Është ky zemërim dhe dhimbje personale, që të gjithë ne ndiejmë, që aktivizon në çast dëshirën për të vepruar, për t’i rezistuar agresionit, për të mbrojtur lirinë tonë.
Të gjithë e bëjnë këtë ashtu siç munden: ushtarët me armë në duar, mësuesit duke vazhduar të japin mësim, mjekët duke kryer operacione të ndërlikuara ndërkohë që vendi vijon të sulmohet. Të gjithë janë bërë vullnetarë – artistë, restauratorë, parukierë, ndërsa barbarët përpiqen të pushtojnë vendin tonë. E kam parë që kjo të ngjall ndjenjat më të thella patriotike te fëmijët tanë. Jo vetëm te fëmijët e mi, por tek të gjithë fëmijët e Ukrainës. Ata do të rriten për të qenë patriotë dhe të mbrojnë atdheun e tyre.
Si e ke përballuar të gjithë ngjarjen emocionalisht? A je drejtuar te miqtë apo burime të tjera mbështetjeje emocionale? Sa kontakte ke pasur me bashkëshortin në javët e para të luftës? Po tani?
Në fillim nuk kishte kohë për emocione. Ishte e nevojshme të kujdesesha për fëmijët, gjendjen e tyre emocionale. Kështu që u përpoqa të jem e sigurt, e buzëqeshur, energjike, duke u shpjeguar se po, ishte e nevojshme të zbrisnin në bodrum dhe se nuk mund të ndiznin dritat. U përpoqa t’i përgjigjem me optimizëm pyetjes së tyre: “Kur do ta shohim babin?”. “Së shpejti!” – ishte përgjigjja.
Në ato ditë të para shpresoja se do të mund të qëndronim me të, por zyra e presidentit ishte bërë një objekt ushtarak dhe unë dhe fëmijët e mi u ndaluam të qëndronim atje. Na urdhëruan të transferoheshim në një vend të sigurt. Që atëherë, ne kemi komunikuar me Volodimirin vetëm përmes telefonit.
Cilat janë sfidat me të cilat janë përballur gratë ukrainase gjatë pushtimit rus?
Unë dua që të gjithë njerëzit në botë të kuptojnë se gratë ukrainase bënin një jetë paqësore, moderne, duke lexojmë në artikujt e Vogue në çdo vend. Në fakt, ato ishin lexueset tuaja, falë Vogue Ukraine. Ata nuk po përgatiteshin për bombardime apo sulme me raketa. Por, që në ditët e para, kur raketat ruse nisën të godisnin ndërtesat e banimit në qytete të ndryshme ukrainase, u duk qartazi se Rusia nuk kishte asnjë mëshirë për jetët njerëzore. Në këtë moment, të gjithë ukrainasit ndalën së qenuri të sigurt. Ne duhet të mësonim si të grumbullonim të afërmit pas zhurmës së sirenës dhe të zbrisnim në metro, apo në bodrumin më të afërt.
Në ditën e tretë të luftës, një fëmijë ukrainas kishte lindur në një strehë të mbrojtur nga sulmet ruse. Dhe pas kësaj, mijëra grave u është dashur të lindin nëpër streha dhe bodrume, sepse ne kemi parë se çfarë mund të ndodhë me maternitetet si ai në Mariupol, i cili u bombardua nga rusët. Një tjetër problem është edhe trajtimi i fëmijëve, veçanërisht i atyre që vuajnë nga sëmundje të rënda. Prej muajsh, shumë nëna dhe gjyshe jetonin në spitale me fëmijët e sëmurë. Dhe tani, të gjitha ato duhet të zhvendosen në një tjetër vend jashtë shtetit për të ndjekur kurimet. Gratë duhej të largoheshin nga qytetet e pushtuara – si Bucha dhe Gostomel, duke rrezikuar jetën e tyre nën bombardime, me fëmijë dhe të moshuar, shpesh në këmbë, shpesh pa burra, sepse burrat nuk do të liroheshin nga pushtuesit. Bota e pa këtë në fillim të marsit, ndërsa njerëzit po kalonin një urë të shkatërruar në Irpin.
Dhe tani, pasi këto qytete janë ripushtuar, ne dimë më shumë për vështirësitë me të cilat janë përballur gratë ukrainase: pasiguri e plotë, kërcënimi i dhunës, etj. Këtu, duhet të nisë një hetim ndërkombëtar. Dhe sa gra janë ende në qytetet e pushtuara si: Kherson, Melitopol, Berdyansk? Ata nuk mund t’u tregojnë as të afërmve se çfarë po ndodh me ta, sepse nuk kanë asnjë mundësi lidhjeje, ose çdo kontakt me të afërmit mund të gjurmohet.
Nën rrënojat e Mariupolit ndodhen dhjetëra mijëra gra me fëmijë. Dhe mund të imagjinohet se çfarë makthi po kalojnë, duke kërkuar ushqim, sepse ndihmat humanitare nuk lejohen.
Rreth katër milionë gra dhe fëmijë kanë emigruar dhe tani janë në vende të tjera. Dhe të jesh emigrant është e vështirë, si mendërisht, ashtu edhe fizikisht. Sepse nis gjithçka nga e para. Si është të jetosh kur nuk mund të veshësh as rrobat e tua? Si t’ia shpjegojmë një fëmije pse nuk fle në shtratin e vet? Kjo është një përvojë që nuk ia uroj askujt.
Mes kaq shumë historive të grave ukrainase, mund të ndash njërën me ne?
Mund të tregoj dhjetëra histori të tilla. Për shembull, pas ripushtimit të rajonit të Kievit, dëgjuam historinë e një mjekeje, Iryna Yazova, e cila kishte mbetur në Bucha. Ajo shpëtoi fqinjët dhe të huajt, të cilët po kërkonin strehim dhe trajtim nga plagët të shkaktuara nga armët ruse. Ajo kreu anestezinë dhe i fashoi. Madje, ajo ndihmoi të lindte një fëmijë, ndërkohë që nuk kishte drita, ujë dhe gaz, në një shtëpi të bombarduar. Historia e trimërisë së saj, të cilën e tregon çdo ditë, tanimë rrëfehet nga fqinjët që ia dedikojnë jetën pikërisht asaj.
Është gjithashtu historia e një nëne në Kiev, Olga, e cila mbuloi vajzën e saj 2 muajshe kur një raketë goditi banesën e saj. Ose historia e mësueses së jetimores Chernihiv, Natalia, e cila jetonte me 30 fëmijë (njëri prej të cilëve ishte i saji) në një bodrum. Ajo i ushqeu dhe u kujdes për ta, dhe më pas gjeti një automjet dhe, nën rrezikun e bombardimit (sepse Chernihiv ka qenë nën bombardim që në fillim), i çoi në një vend të sigurt.
Ka pothuajse aq histori të tilla sa ka edhe ukrainas. Unë hapa një grup në Telegram duke ftuar ukrainasit të ndajnë përvojat e tyre të luftës. Çdo histori personale është historia e vendit tonë.
Si është jeta jote tani?
Tani jetoj si të gjithë ukrainasit e tjerë. Të gjithë kemi një dëshirë të përbashkët: të jetojmë në paqe. Dhe unë, si çdo nënë dhe grua, shqetësohem vazhdimisht për bashkëshortin tim dhe bëj gjithçka që fëmijët e mi të jenë të sigurt.
Dhe çfarë të jep shpresë?
Familja ime, ashtu si çdo familje ukrainase përbëhet nga njerëz të jashtëzakonshmë që u organizuan për të ndihmuar ushtrinë dhe për të ndihmuar njëri-tjetrin. Tani, të gjithë ukrainasit janë pjesë e ushtrisë. Të gjithë bëjnë atë që munden. Ka histori për gjyshet që pjekin bukë për ushtrinë vetëm sepse duan ta bëjnë.
Kështu janë ukrainasit. Ne të gjithë shpresojmë për njëri-tjetrin. Ne shpresojmë për veten tonë.
A ka ndonjë moment të veçantë nga muaji i fundit që nuk do ta harrosh kurrë?
Rreth një javë pas fillimit të luftës, po telefonoja për të ditur se ku ishin të afërmit e mi dhe nëse ishin gjallë. Dhe në një moment, kuptova se nuk e dija nëse do t’i shihja përsëri ata që dua, njerëzit e mi të dashur! Kjo ishte ndoshta hera e parë që qaja, hera e parë që lashë emocionet e mia të dilnin sepse nuk e duroja dot si mendim.
Do t’i kujtoj gjithmonë miqtë e mi, të gjithë burrat dhe djemtë me uniforma ushtarake. Do të kujtoj gjithmonë sa të guximshme janë gratë ukrainase! Çfarë janë në gjendje të bëjnë këto gra, të brishta dhe elegante, në kohë paqeje kur ka luftë! Historitë e tyre më frymëzojnë. Jam shumë krenare për të gjithë dhe ëndërroj t’i shoh përsëri.
Burimi: Vogue
